Informatie
Het is 1 april 1572. Brielle heet in die tijd Den Briel. Het is een kleine stad die omgeven is door water. De Spanjaarden zijn er de baas, net als in de rest van Nederland.
Vanuit de haven vaart een veerman met zijn veerboot op en neer naar andere plekken. Hij heet Jan Coppelstock. Opeens ziet hij allemaal geuzenschepen liggen, vlak voor de kust.
Hij besluit ernaartoe te roeien en gaat praten met de kapitein, Willem Blois van Treslong, die in Brielle geboren is. De veerman vertelt dat het Spaanse leger (garnizoen) dat normaal in Brielle is, afwezig is. En dat er eigenlijk nu niet zoveel Spanjaarden in Brielle zijn. Zou het geen idee zijn om de stad in te nemen?
Voor anker
De kapitein van het schip en de baas van de watergeuzen, admiraal Lumey, waren eigenlijk onderweg naar Duitsland, via Enkhuizen. Door een storm waren ze wat afgedreven. In de buurt van Brielle liggen de schepen daarom voor anker, om te schuilen.
De kapitein en de admiraal vinden het een goed idee van de veerman. Ze sturen de veerman terug met de ring van de kapitein en een boodschap voor het stadsbestuur, dat onder leiding staat van burgemeester Koekebakker.
In de boodschap staat dat de stad zich moet overgeven aan de watergeuzen. Burgemeester Koekebakker twijfelt. De geuzen staan erom bekend dat ze zich niet zo netjes gedragen. Hij is bang dat de geuzen de stad zullen gaan plunderen (spullen stelen) of dingen in brand steken.
In naam van Oranje
Toch besluiten de geuzen naar de Noordpoort te gaan om te proberen de stad in te nemen, in naam van Willem van Oranje, de leider van de opstand tegen de Spanjaarden. Ze nemen een scheepsmast mee. Daarmee beuken ze de poort open. Ze roepen: “In naam van Oranje, doe open de poort!”
Het lukt om de Spanjaarden die nog in de stad zijn te verslaan.
De geuzen nemen de stad in en gedragen zich inderdaad niet zo netjes. Ze plunderen de stad. Een paar dagen later proberen de Spanjaarden de stad weer terug te krijgen.
Slim plan
Maar een timmerman, Rochus Meeuwiszoon, verzint een slim plan. Op 5 april 1572 hakt hij de sluis kapot waardoor het land buiten Brielle een stuk onder water komt te staan. De weilanden veranderen in een grote drassige bende. Daardoor kunnen de Spanjaarden niet meer bij de stad komen met hun wapens en paarden.
Libertatis
Brielle is daarmee de eerste stad in Nederland waar de opstandelingen de baas zijn, de eerste vrije stad, oftewel de Eersteling der Vrijheid. In het Latijn, de taal die vroeger veel gebruikt werd, heet dat Libertatis Primitiae. Die woorden zie je nog veel terug in Brielle, bijvoorbeeld boven het Stadhuis. Kijk maar eens omhoog!
Jaarfeest
Ieder jaar op 1 april wordt de overwinning van de geuzen op de Spanjaarden in de stad herdacht en gevierd. Het is erg leuk om daarbij te zijn, want de hele stad komt in 16de eeuwse sferen en veel mensen zijn verkleed. Dan wordt ook het Spel om de Sleutel van de Stad gespeeld. Lees hier meer daarover.
Beeld bovenaan: Prent NIMH